MANNA HOTEL, PELOPONNISOS: Από Σανατόριο σε Σύγχρονο Καταφύγιο Ευεξίας

Αρχιτεκτονική Μελέτη: K-STUDIO

Αρχικά κατασκευασμένο στα τέλη της δεκαετίας του 1920 από τη φιλανθρωπική οργάνωση «Η Μάνα του Στρατιώτη», από την οποία πήρε το όνομά του, το Σανατόριο Μάννα φιλοξένησε για σχεδόν μια δεκαετία ασθενείς με φυματίωση, που ήλπιζαν να επωφεληθούν από το υγιεινό περιβάλλον του αρκαδικού δάσους.

Σχεδιασμένο από Ελβετούς αρχιτέκτονες, διαφοροποιήθηκε από τον τότε κυρίαρχο νεοκλασικισμό της περιοχής, ενσωματώνοντας χαρακτηριστικά της κεντροευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής. Παρότι η τοποθεσία επιλέχθηκε στρατηγικά λόγω του υψόμετρου και της αυξημένης περιεκτικότητας οξυγόνου, η ανακάλυψη της πενικιλίνης το 1938 καθιστά παρωχημένα τέτοια ιδρύματα. Το Μάννα εγκαταλείπεται και κομμάτια του διασκορπίζονται σε γειτονικά κτίρια. Ο Στρατής Μπατάγιας, έχοντας περάσει τα παιδικά του καλοκαίρια στην περιοχή, πραγματοποίησε ένα όνειρο ζωής, αποκτώντας και αναβιώνοντας την εγκαταλελειμμένη ιδιοκτησία.

Στόχος του ήταν η αναθεώρηση των αρχικών εννοιών της φιλοξενίας, της ευεξίας και της απομόνωσης μέσα από ένα σύγχρονο πρίσμα, δημιουργώντας ένα μοντέρνο χώρο καταφυγής, που από μόνο του αποτελεί προορισμό. Η απομονωμένη τοποθεσία, η αλώβητη φύση και η εμβληματική αρχιτεκτονική μιας χαμένης εποχής ενέπνευσαν μια αισιόδοξη και με σεβασμό συνέχεια στην ιστορία του κτιρίου.

Για να γεφυρωθεί το χάσμα σχεδόν ενός αιώνα και να αναγεννηθεί ο χώρος, χωρίς να χαθεί η ταυτότητά του, κρίθηκε απαραίτητο η νέα σχεδίαση να παραμείνει πιστή στις ρίζες του, ενσωματώνοντας ταυτόχρονα μια σύγχρονη προσέγγιση σε ένα αρχαίο αρχιτεκτονικό όραμα. Μέσα από, χειρουργικής ακρίβειας, επεμβάσεις, αναδείχθηκε η μνημειακή αξία του αρχικού κελύφους, ώστε να επανενωθεί με την αγνότητα του τόπου. Από τη στενή συνεργασία με τις αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες και τη μελέτη αρχειακού υλικού, εντοπίστηκαν οι αρχικές προθέσεις και ανακατασκευάστηκαν τα μορφολογικά στοιχεία, που είχαν χαθεί.
Η επιθυμία του ιδιοκτήτη ήταν να επαναπροσδιορίσει την έννοια του “καταφυγίου στο βουνό” με σύγχρονους όρους: ένας τόπος τόσο για απομόνωση όσο και για συμμετοχή.

Το κυρίως κτίριο του Μάννα αναπτύσσεται οριζόντια, με δύο πτέρυγες, που συνδέονται μέσω ενός κεντρικού διαδρόμου. Η βόρεια πτέρυγα φιλοξενεί δωμάτια σε όλους σχεδόν τους ορόφους, ενώ στην πρόσοψη αναπτύσσονται κοινόχρηστοι χώροι στο “piano nobile”, τον κυρίως όροφο. Το ισόγειο διατηρεί τις βοηθητικές χρήσεις – κουζίνα, τραπεζαρία και λοιποί υποστηρικτικοί χώροι. Καθώς η συμμετρική σύνθεση της αρχικής αρχιτεκτονικής δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, δόθηκε η ευκαιρία επαναδιαπραγμάτευσης των σημείων εισόδου: προστέθηκε μια κύρια είσοδος στην πλάγια όψη και αξιοποιήθηκε ένα παλιό βοηθητικό κτίριο για τη φιλοξενία 32 δωματίων και πρόσθετων λειτουργιών. Ένα επιπλέον επίπεδο δωματίων εντάχθηκε στη σοφίτα, με τη στέγη να αποκτά μεγαλύτερη κλίση βάσει αρχικών σχεδίων – μια ξεκάθαρη αναφορά στις κεντροευρωπαϊκές καταβολές της αρχιτεκτονικής του κτιρίου. Στο Lounge, το μπαρ σε μορφή παλιού φαρμακείου αποτίει φόρο τιμής στην ιαματική ιστορία του τόπου, ενθαρρύνοντας την κοινωνική διάδραση.
Στο χαμηλότερο επίπεδο, η ανοιχτή κουζίνα καλεί τους επισκέπτες να συμμετέχουν στην προετοιμασία των γευμάτων. Το βοηθητικό κτίριο φιλοξενεί τους χώρους ευεξίας – από γυμναστήριο έως σπα – που εκτείνονται ως σπηλιά μέσα στο έδαφος, αποκαλύπτοντας την καθαρότητα του να είσαι “γειωμένος”.

Στα δωμάτια, ένα πλέγμα από βουρτσισμένο ξύλο οργανώνει τις επιμέρους ζώνες –ύπνου, μπάνιου, ντυσίματος– σε συνδυασμό με μάρμαρο και τεράζο. Υαλότουβλα, μεταλλικές λεπτομέρειες και φυσικά υφάσματα δημιουργούν μια ισορροπία μεταξύ ιδιωτικότητας και άνεσης. Το πλέγμα είναι κληρονομιά από τα αυθεντικά σιδερένια κουφώματα και επανεμφανίζεται σε δάπεδα σε όλο το κτίριο. Η αναβίωση του Μάννα βασίστηκε στην ευλαβική επανεφεύρεση της υλικής παλέτας.
Το κτίριο υπήρξε από τα πρώτα δείγματα μικτού φέροντος οργανισμού στην Ελλάδα, με ορατό οπλισμένο σκυρόδεμα σε συνδυασμό με λιθοδομή. Η στατική λογική επιτάσσει τη χρήση ελαφριών υλικών στους ανώτερους ορόφους (τούβλα) και ξυλεία για τη στέγη. Οι λιθοδομές, με πάχος και θερμομονωτική ικανότητα, διατηρήθηκαν και ενισχύθηκαν, όπου χρειάστηκε.
Με σεβασμό στην τοπική ταυτότητα, χρησιμοποιήθηκαν υλικά της περιοχής, τεράζο, πέτρα, καστανιά. Οι επισκευές έγιναν με γνώμονα την αυθεντικότητα και την ελαχιστοποίηση του οικολογικού αποτυπώματος. Η αρχική σκάλα αποκαταστάθηκε πλήρως, ενώ το βοηθητικό κτίριο συνδέθηκε με γυάλινο διάδρομο. Φθαρμένα προκατασκευασμένα στοιχεία από σκυρόδεμα ανακατασκευάστηκαν με ακρίβεια. Η παλέτα συμπληρώνεται με κουφώματα από μέταλλο, φυσικές υφές, vegan δέρματα και επιλογές, που γερνούν όμορφα. Η κηποτεχνία αξιοποίησε ακόμα και κομμένα δέντρα, μετατρέποντάς τα σε μοναδικά έπιπλα. Τοπικοί τεχνίτες συμμετείχαν σε όλες τις φάσεις, αξιοποιώντας παραδοσιακές τεχνικές λιθοδομής, ξυλουργικής και χαράξεων στις αρμολογήσεις.

Το Μάννα φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα διαχρονικό καταφύγιο, όπου κάποιος “χάνεται για να ξαναβρεί τον εαυτό του”.

Φωτογραφία: Ana Santl

Άρθρο από το Περιοδικό Hotel Design Φθινόπωρο / Χειμώνας 2025-2026, No37:
www.hoteldesign.gr/hotel-design-trends/hotel-design-magazine-and-guide-autumn-winter-2025-2026