Προκλήσεις για την ελληνική τουριστική βιομηχανία: Ανταγωνιστικότητα και βιώσιμη ανάπτυξη

Τα τελευταία χρόνια, η συζήτηση για τον ελληνικό τουρισμό έχει μετατοπιστεί από την απλή καταγραφή ρεκόρ αφίξεων και εσόδων σε έναν πιο στρατηγικό διάλογο για το μέλλον του κλάδου. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και τη διασφάλιση βιώσιμης ανάπτυξης.

Σύμφωνα με τον Δείκτη Ανάπτυξης Ταξιδιών και Τουρισμού (TTDI) του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το 2024, η Ελλάδα κατατάσσεται 21η μεταξύ 119 χωρών, βελτιώνοντας τη θέση της κατά πέντε θέσεις σε σχέση με το 2019. Ωστόσο, πολλές ευρωπαϊκές χώρες διατηρούν ισχυρότερες θέσεις: η Ισπανία παραμένει 2η, η Γαλλία ανέβηκε στην 4η θέση, η Ιταλία στην 9η, η Πορτογαλία στη 12η, ενώ η Τουρκία βελτίωσε τη θέση της στην 29η.

Διαχείριση Περιβάλλοντος

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για την τουριστική βιομηχανία. Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτίμησε το 2023 ότι το ετήσιο κόστος της κλιματικής αλλαγής αγγίζει τα 2,2 δισ. ευρώ, λόγω πυρκαγιών, απώλειας καλλιεργειών και μείωσης του τουρισμού. Χωρίς δράση, έως και το 40% της χώρας, κυρίως σε ανατολικές και νότιες περιοχές, κινδυνεύει με ερημοποίηση. Ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καταιγίδες και πυρκαγιές, αναμένεται να αυξηθούν, επηρεάζοντας άμεσα την αγροτική παραγωγή.

Δημογραφικές και Κοινωνικές Αλλαγές

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει γήρανση του πληθυσμού και μείωση του εργατικού δυναμικού. Η λύση απαιτεί μια πολυεπίπεδη στρατηγική που περιλαμβάνει ενίσχυση της εκπαίδευσης, αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, συγκράτηση του brain drain και αξιοποίηση της τεχνολογίας. Παράλληλα, το τουριστικό προϊόν πρέπει να προσαρμοστεί στις νέες τάσεις, όπως η προσέλκυση ψηφιακών νομάδων και συνταξιούχων, που μπορούν να ενισχύσουν την τοπική οικονομία.

Πολιτιστική Κληρονομιά και Ταυτότητα

Η διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας είναι κρίσιμη για τη βιωσιμότητα του τουρισμού. Η προστασία ιστορικών μνημείων και η ενίσχυση του αυθεντικού τοπικού χαρακτήρα συνάδουν με τις αρχές του αναγεννητικού τουρισμού, ο οποίος δίνει έμφαση στη θετική συμβολή στην ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Υποδομές και Χωροταξικός Σχεδιασμός

Η αναβάθμιση των υποδομών, όπως αεροδρόμια, λιμάνια, οδικά δίκτυα και ψηφιακές υπηρεσίες, είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της προσβασιμότητας και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Τον Ιούλιο του 2024, η ελληνική κυβέρνηση ξεκίνησε διαβούλευση για το νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο Τουρισμού, το οποίο κατηγοριοποιεί τις περιοχές σε πέντε ζώνες, με στόχο την ορθολογική ανάπτυξη του κλάδου.

Οικονομικοί Παράγοντες και Πολιτική

Οι επενδυτές ζητούν απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης και σαφήνεια στους πολεοδομικούς κανονισμούς. Τον Σεπτέμβριο του 2024, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την αύξηση του τέλους ανθεκτικότητας στο κλίμα για τους επισκέπτες καταλυμάτων και την εισαγωγή νέου τέλους για τους επιβάτες κρουαζιέρας από την 1η Ιανουαρίου 2025. Τα μέτρα αυτά έχουν προκαλέσει αντιδράσεις, ενώ υπάρχουν ανησυχίες για το αν τα έσοδα θα αξιοποιηθούν προς όφελος του περιβάλλοντος ή θα διοχετευτούν στον κρατικό προϋπολογισμό.

Ροές Τουριστών και Διαχείριση Προορισμών

Η διαχείριση του υπερτουρισμού απαιτεί στρατηγικές, όπως συστήματα χρονικής εισόδου σε δημοφιλείς προορισμούς – ήδη εφαρμοζόμενο στην Ακρόπολη –, προώθηση ταξιδιών εκτός αιχμής και ενίσχυση λιγότερο γνωστών περιοχών. Παράλληλα, η ίδρυση Τοπικών Οργανισμών Διαχείρισης Προορισμών (DMOs) είναι κρίσιμη για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία των τοπικών κοινοτήτων.

Ξενοδοχειακός Κλάδος και Ρυθμίσεις

Οι προτιμήσεις των επισκεπτών αλλάζουν, και η αγορά πρέπει να προσαρμοστεί. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις χρειάζονται ρύθμιση, καθώς το 2023 υπήρχαν περισσότερα κρεβάτια σε πλατφόρμες όπως το Airbnb από ό,τι σε ξενοδοχεία. Τον Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση επέβαλε μορατόριουμ ενός έτους στις νέες μισθώσεις σε τρεις κεντρικές περιοχές της Αθήνας. Οι τουριστικές επιχειρήσεις ζητούν επίσης αναθεώρηση του ξενοδοχειακού νομοθετικού πλαισίου, που χρονολογείται από το 2015 και δεν επιτρέπει καινοτόμες μορφές φιλοξενίας, όπως τα pod hotels ή μικτά μοντέλα μακροχρόνιας και βραχυχρόνιας διαμονής.

Ψηφιακός Μετασχηματισμός και Εκπαίδευση

Οι νέες τεχνολογίες, όπως η ανάλυση δεδομένων, το IoT και η τεχνητή νοημοσύνη, μπορούν να βελτιώσουν την εμπειρία των επισκεπτών και την αποδοτικότητα των επιχειρήσεων. Η συνεργασία μεταξύ κυβέρνησης, πανεπιστημίων, μικρομεσαίων επιχειρήσεων και startups είναι απαραίτητη για την προώθηση της καινοτομίας. Παράλληλα, η αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης είναι κρίσιμη για την κάλυψη των αναγκών της αγοράς και τη δημιουργία καταρτισμένων επαγγελματιών.

Η ελληνική τουριστική βιομηχανία διαθέτει σημαντικές προοπτικές, αλλά η βιώσιμη ανάπτυξη και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας απαιτούν στοχευμένες δράσεις. Η υιοθέτηση καινοτόμων πολιτικών, η διαχείριση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων, η αναβάθμιση των υποδομών και η προσαρμογή στις παγκόσμιες τάσεις μπορούν να διασφαλίσουν ένα δυναμικό και ανθεκτικό τουριστικό μέλλον για την Ελλάδα.

ΠΗΓΗ: GBR HOSPITALITY, 2024 Q3